गत साता एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले भने ‘ म महिला प्रधानमन्त्री बनाउन लागिरहेको छु ।‘ उनले त्यसो भनिरहँदा विगतमा महिलालाई अरू पनि थुप्रै बनाएको दाबी गरे । उनको भाषण सुन्दा लाग्थ्यो, ओलीसँग एउटा यस्तो मेशिन छ, जसले महिलालाई जे पनि बनाउन सक्छ । त्यसका लागि ओलीले चाहनु मात्र पर्छ ।
आजको एमालेमा ओलीले चाहँदा मात्र जे पनि हुने स्थिति छ । तर, उनी एमालेबाट कुनै पनि महिलालाई प्रधानमन्त्री बनाउन चाहँदैनन् । बाँचुन्जेल र सकुन्जेलसम्म एमालेको पालो आउँदा ओली आफैँ प्रधानमन्त्री हुन्छन् । पालो नआउँदा वा आफू प्रधानमन्त्री भएको बेलाचाहिँ महिलालाई प्रधानमन्त्री बनाउन लागिरहेको छु भन्छन् । यो सबै उनले लाज पचाएर भन्ने कुरा हुन् ।
तर, पनि उनले महिलालाई प्रधानमन्त्री बनाउन लागिरहेको भनेर एउटा तुरुप फ्याँकेका छन् । यो तुरुपले नेपालमा खासै महत्त्व राख्दैन । किनभने ओली हरेक दिन केही न केही यस्ता उट्पट्याङ कुरा गरिरहन्छन् । तर, वाचाल ओलीले यसपटकको यो कुरा त्यत्तिकै गरेका छैनन् । यसको पछाडि उनको एउटा स्वार्थको ढोक्सा छ । त्यो ढोक्सा के हो समय क्रममा अरू देखिने गरी उजागर हुन्छ नै ।
सबैलाई थाहा छ, अहिले एमाले र कांग्रेसबीच सत्ताका लागि सात बुँदे सहमति भएको छ । सात बुँदेको बुँदा नम्बर ४ मा ‘सरकारको नेतृत्व सरकार गठन भएको मितिले दुई वर्षसम्म नेकपा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले र त्यसपछि २०८४ मंसिरमा हुने आम निर्वाचनसम्म कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाले गर्ने’ लेखिएको छ । त्यही सहमतिको आधारमा ओली पहिलो चरणमा प्रधानमन्त्री भएका हुन् । र, यो सात बुँदे सहमति मान्य भइरह्यो भने दोस्रो चरणमा कांग्रेस सभापति देउवा प्रधानमन्त्री हुनेछन् ।
धेरैलाई यो पनि थाहा छ कि यो सात बुँदे कांग्रेस सभापति देउवाको भन्दा पनि उनकी श्रीमती डा. आरजु राणा देउवाको विशेष चाहनामा भएको हो । त्यतिबेला आरजुलाई भुटानी शरणार्थी प्रकरणमा पक्राउ पर्ने डर थियो । आफ्नै श्रीमती पक्राउ हुने स्थिति आएपछि देउवा गलेर बालकोट पुगे । र, आफू संसदको सबैभन्दा ठूलो दलको नेता हुँदाहुँदै पनि दोस्रो ठूलो दल एमालेका नेतालाई पहिला र आधाभन्दा बढी समय प्रधानमन्त्री हुन दिन तयार भए । त्यो पनि एक किसिमको उधारो सहमति मात्रै हो । नेपालका ठूला राजनीतिक दल र तिनका नेता विश्वास गुमाउँदै बनेका धोकाका पहाड मात्र हुन् । यो सहमति पनि त्यही धोकाको पहाड चढ्न नसकेर बिचमै नतुहिएला भन्न सकिन्न ।
अहिले भएको खास नगदी कारोबार चाहिँ आरजु पक्राउ पर्नुबाट जोगिएर परराष्ट्रमन्त्रीका रूपमा झन्डा हल्लाएर हिँड्नु नै हो । त्यससँगै देशमा धेरै थान काँग्रेसीहरू लाभको पदमा पुगेका छन् । प्रकारान्तरममा उनीहरूले आफ्नै धोक्रो भरेर कांग्रेसलाई उँभो लगाउने भन्दा पनि उँधो लगाउने हुन् ।
यसो गर्दा पुरानो माओवादी र नयाँ रास्वपा सिंहदरवारबाट सडकमा पुगेका छन् । सम्भवतः रास्वपाका शक्तिशाली सभापति रवि लामिछाने सहकारी ठगी प्रकरण र दोहोरो राहदानी प्रयोग गरेकोमा ढिलो चाँडो जेल पनि पुग्न सक्नेछन् । त्यसो भयो भने बढीमा आरजु पुग्ने जेलमा रवि पुग्ने हुनसक्छ । रवि जेल गए भने रास्वपा नामको लामिछाने क्लब लगभग विघटन नै होला ।
मूल विषयमा फर्कनुअघि एक छिन श्रीमती आरजु राणा देउवाको कुरा गरौं । देउवासँग विवाह गरेर ‘राणा देउवा’ हुनुअघि उनको रगतको सम्बन्ध चारजना देशभक्तको ज्यानलिने ज्यानमारा जुद्धशमशेर जबरा हुँदै उनकी बुहारी राप्रपाकी नेतृ प्रतिभा राणासम्म जोडिन्छ ।
उनको व्यक्तिगत आचरण र चरित्र पनि यही तथाकथित खानदानीबाट आएको हो । विनम्रता, शालीनता, मानवीयता र शिष्टता उनको रगतमै छैन । उनको अनुहारमा पनि ती गुणहरूको एक झल्को पाइँदैन । यतिसम्म कि उनको अनुरोध पनि आदेशजस्तो सुनिन्छ ।
उमेरले डाँडा काटिसकेकी आरजुको लागि म्याचमेकर बनेर आइपुगिन् तत्कालीन नेपालका लागि अमेरिकी राजदूत जुलिया चाङ ब्लक । उनकै पहलमा देउवासँग विवाह भएपछि उनी श्रीमती आरजु राणा देउवा बनिन् । देउवा पत्नी भएपछि उनी एक नामूद बिचौलियाका रूपमा देखापरिन् ।
नेपालको इतिहासमै सबैभन्दा धेरैपटक प्रधानमन्त्री भएका देउवाको कार्यकालमा नीतिगत भ्रष्टाचार गर्नु प¥यो वा ठूलो फाइल सदर गराउनु प¥यो भने आरजुलाई केही मुन्छाउनै पर्ने भयो । त्यही मुन्छाएको भागले आरजुको जीउ मात्र हैन, बैंक खाता पनि मोटाउदै गयो । त्यही क्रममा ठडियो, बुढानीलकण्ठमा भव्य दरबार ।
देउवा पत्नी भएपछि यी राप्रपा नेतृकी छोरी एकाएक कांग्रेस नेता भइन् । कांग्रेस महाधिवेशन प्रतिनिधि, केन्द्रीय सदस्य, संविधान सभा सदस्य, सांसद, कृषि समितिको सभापति हुँदै परराष्ट्रमन्त्रीलगायतका पदहरू उनका लागि फालिम लागेर आए । मनोविज्ञानमा विद्यावारिधि गरेकी श्री ३ महाराज जुद्धशमशेरकी नातिनी तथा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा पत्नी उनी सांसद चाहिँ महिला कोटाबाट भइन् ।
यसअघि एकपटक प्रत्यक्ष चुनाव लड्दा उनी नराम्ररी पराजित भइन् । त्यही हारबाट डराएकी उनी यसपटक महिला कोटामा सिंहदरवार पुगेकी हुन् । उनी जस्ती सक्षम महिला आरक्षणको कोटामा सांसद हुनु नै उनको गतिछाडा कुकर्म हो ।
आरजुको रगतमै महत्त्वाकाङ्क्षा छ । उनका आफ्नै हजुरबा जुद्धशमशेर र उनका खलकले आफ्नो महत्त्वाकाङ्क्षा पूरा गर्न के गरे भन्दा पनि के गरेनन् भन्ने ‘एन्टीथेसिस’ इतिहासमा जगजाहेर छ । त्यही डीएनए लिएर आएकी आरजुको महत्वाकांक्षाको चढ्दो ग्राफ हेर्ने हो भने उनी कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य र नेपालको परराष्ट्रमन्त्रीमै रोकिनेवाला छैनन् । कांग्रेसको आगामी महाधिवेशनमा उनी कम्तीमा पनि उपाध्यक्ष बन्न चाहन्छिन् । विधानतः आगामी महाधिवेशनबाट उनका श्रीमान् देउवाको कांग्रेसको प्रत्यक्ष–सक्रिय राजनीति सकिँदै छ ।
उत्तराधिकारी राजनीतिमा विश्वास गर्ने कांग्रेसमा देउवाको तत्कालीन विरासत थाम्ने जिम्मा आरजुकै हो । कांग्रेसलाई प्रालि बनाइसकेका देउवा दम्पतिसँग पैसा पनि अकुत छ । कांग्रेसको राजनीतिमा विरासत र पैसा दुवै हाबी हुन्छ ।
यो स्थितिमा आरजु २०८२ को मंसिरमा हुने भनिएको १५औँ महाधिवेशनमा सभापतिमा उठिन् र जितिन् भने पनि अचम्म मान्नुपर्ने छैन । यसैपनि देउवा इतर खेमामा गगन थापा, शेखर कोइराला, शशांक कोइरालाले उम्मेदवार हुने भनेका छन् । यसरी धेरै उम्मेदवार भएर मत बाँडियो र यता देउवा खेमाबाट उनी मात्र उम्मेदवार भइन् भने उनलाई जित्नबाट शायदै रोक्न सकिएला ।
राष्ट्रिय परिदृश्यको कुरा मात्र हैन, अन्तर्राष्ट्रिय परिदृश्यले पनि आरजुको पल्ला भारी बनाउँदै छ । आरजुले कांग्रेसलाई बिस्तारै भारतीय जनता पार्टीको नजिक लैजादैछिन् । आरजुको हिन्दूवादी राप्रपा रगतले पनि यसलाई कतै न कतै सघाइरहेको छ ।
भाजपाका विदेश विभाग प्रमुख विजय चौथाइवाललाई बाँधिदिएको राखीको डोरी बलियो हुँदैछन् । यही डोरो समातेर मोदी र भाजपा आरजुको पक्षमा दृढ भएर उभिए भने उनी नेपाली कांग्रेसको सभापति हुन अरू सजिलो हुनेछ ।
आरजु कांग्रेस सभापति भइन् भने उनका लागि नेपालको प्रधानमन्त्री हुने सम्भावना अरू बढ्ने छ । किनभने दुई वर्षपछि कांग्रेसको प्रधानमन्त्री बन्ने पालो आउने छ । अहिले नै सत्ता गठबन्धन एमालेका अध्यक्ष ओलीले ‘म महिला प्रधानमन्त्री बनाउन लागिरहेको छु’ भनेर आरजुको महत्वाकांक्षाको आगोमा घ्यू हालिदिइ सकेका छन् ।
ओलीलाई अहिलेको सत्ता गठबन्धनलाई कायम राख्न आरजुको महत्व कति छ भन्ने राम्रैसँग थाहा छ । आरजुकै जोडबलमा बनेको कांग्रेस–एमाले गठबन्धनको भविष्य पनि उनकै हातमा कैद छ । ओलीले महिलाका नाममा अप्रत्यक्ष रूपमा प्रधानमन्त्रीको घाँस हालिदिएर आरजुको महात्वाकांक्षाको भोक बढाइदिएका छन् ।
आरजुको महत्त्वाकाङ्क्षा यथार्थमा परिणत हुन असम्भव पनि छैन । त्यसका लागि चाहिने भनेको उनकै श्रीमान् शेरबहादुर देउवाको स्वीकृति मात्र हो । पाँचपटक प्रधानमन्त्री भैसकेका देउवाका सामु आफू छैठौपटक प्रधानमन्त्री बन्ने कि श्रीमतीलाई नेपालकै पहिलो प्रधानमन्त्री महिला बनाउने भन्ने विकल्प आउँदा उनले दोस्रो विकल्प नै रोज्नेछन् ।
जगजाहेर नै छ कि आरजुको निर्णय नै देउवाको निर्णय हो । यस्तो स्थितिमा देउवाले संसदीय दलको नेताबाट राजीनामा दिए भने त्यसपछि आरजु निर्विरोध पनि हुन सक्छिन् । यसका लागि पहिलो त कांग्रेस संसदीय दलको अंकगणित नै उनको पक्षमा छ । यसअघि देउवा र गगनबीच भएको चुनावको परिणामले नै त्यसको प्रस्ट चित्र देखाइसकेको छ ।
दोस्रो कुरा भनेको महिला कार्ड पनि हो । नेपालले पहिलो प्रधानमन्त्री महिला आफ्नो पार्टीको तर्फबाट पाउन लागेको बेला त्यसलाई तगारो हाल्न गगन वा शेखर कोइरालालाई नैतिकताले पनि दिँदैन । उनीहरूले त्यसो गरे पनि त्यसलाई संसदीय दलको अंकगणितले दुस्साहस मात्र बनाउने छ ।
यसरी विधिवत् संसदीय दलको नेता बनेपछि आरजुलाई प्रधानमन्त्री बन्न कसैले पनि रोक्न सक्दैन । आंशिक रूपमा रोक्न सक्ने भनेको ओलीले नै हो तर उनले आफू महिलालाई प्रधानमन्त्री बनाउन लागिरहेको बताएर नरोक्ने संकेत गरिसकेका छन् । हुन त ओली विश्वसनीय पात्र हैनन् ।
तर, त्यस्तो अवस्थामा पनि उनले आरजुलाई रोक्न खोजे देउवाले प्रचण्डसँग हात बढाउन सक्छन् । ओलीलाई चुनावी सरकारबाट हटाउनको लागि मात्र पनि प्रचण्डले देउवाको हात थामिदिन सक्छन् । यसरी यो कोणबाट पनि आरजुको लागि प्रधानमन्त्री हात लाग्न सक्छ ।
हो, नेपालमा आरजुको सामाजिक छवि पटक्कै राम्रो छैन । तर, नेपालका कसको चाहिँ छवि राम्रो छ र ? जो जो प्रधानमन्त्री भएका छन् वा हुने क्रममा छन्, सबैको अनुहार उस्तै ध्वाँसे छ । तैपनि देशमा यस्तो राजनीतिक सिन्डिकेट बनाइएको छ कि उनीहरूले चाहे पनि जे हुने अवस्था छ । त्यो जे मा आरजु नेपालको पहिलो महिला प्रधानमन्त्री भइन् भने अचम्म मान्नुपर्ने छैन । त्यही अघि नै उनी नेपाली कांग्रेसको सभापति भइन् भने पनि अचम्म मान्नुपर्दैन । त्यसो भयो भने उनका लागि नेपालको पहिलो प्रधानमन्त्री महिला बन्ने रोडम्याप अझ सहज हुनेछ ।
