काठमाडौं, २४ माघ
नेपाली सुरक्षाकर्मी कार्यरत रहेको अफ्रिका देश सुडानको डार्फर स्थित राष्ट्रसंघीय शान्ति मिसन (यूनामिड)बन्द भएको छ । संयुक्त राष्ट्र संघको सुरक्षा परिषद्को निर्णयअनुसार ३१ डिसेम्बर २०२० बाट मिसन बन्द भएसँगै त्यहाँ कार्यरत नेपाली सुरक्षाकर्मी फर्कन थालेका छन् ।
डार्फरमा नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी र नेपाली सेनाका कर्मचारी कार्यरत छन् । सुडानको डार्फरमा नेपाल प्रहरीको फम्र्ड पुलिस यूनिट(एफपियु) मिसन समेत छ । जून आगामी मे महिनाको अन्तिममा फर्कदैछ । एक वर्षका लागि दुई महिनाअघि गएका एक सय ४० प्रहरी मिसन बन्द भएपछि ६ महिनामै फर्कने भएका छन् । सुडान विभिन्न देशबाट १३ वटा एफपीयु मिसन रहेकोमा सबै देशका सुरक्षाकर्मी पनि फर्कन थालेका छन् ।
इन्डिभिज्वल पुलिस अफिसर(आइपिओ)का रुपमा सुडान गएका नेपाल प्रहरीका १५ जना तथा सशस्त्र प्ररहीका ६ अधिकृत पनि गएको ५ महिनामै एक महिनापछि फर्कने भएका छन् । मिसन बन्द गर्ने राष्ट्र संघको निर्णयबाट त्यहाँ कार्यरत प्रहरीकहरू फर्कन थालेको नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता एसएसपी बसन्तबहादुर कुँवरले बताए ।
सुडानमा शान्ति स्थापना भएसँगै त्यहाँको सरकारले शान्ति सैनिक हटाउन दबाब दिदै आएको थियो । सोहीअनुसार मिसन बन्द भएको हो । सन् २००७ मा सुडानमा राष्ट्रसंघीय मिसन स्थापना भएको थियो ।
सुडानमा नेपाल प्रहरीको एक मात्र एफपियु मिसन हो । त्यो पनि बन्द भएपछि शान्ति मिसन जाने प्रहरीको सपना लगभग तत्कालका लागि टुंगिने भएको छ । यसअघि हाइटी मिसन पनि दुई वर्षअघि बन्द भइसकेको छ ।
सन् २००८ को सेप्टेम्बरमा स्थापना भएको प्रहरीको डार्फर मिसन त्यही हो जसको बन्दोबस्तीका सामान खरिदमा करोडौं भ्रष्टाचार भएको थियो । जसमा नेपाल प्रहरीका तीन पूर्व प्रहरी महानिरीक्षकसहितका अधिकारीले जेल सजाय भोगेर छुटिसकेका छन् । मिसनका लागि आवश्यक एपिसी लगायत सामान खरिदमा २८ करोड अनियमितता भएको दाबीसहित अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले मुद्दा दायर गरेको थियो । सुरुमा प्रयोग भएका सामान गुणस्तरहीन भएको भन्दै राष्ट्रसंघले प्रयोग गर्न नदिएपछि प्रहरीले पछि फेरि खरिद गरेर पठाएको थियो । मिसन बन्द भएसँगै ती सामान पनि अब नेपाल फिर्ता ल्याउनुपर्ने हुन्छ ।
आइपिओ मिसन पनि क्रमश अवसर घट्दै आएका छन् । सुडानको मिसन बन्द भएपछि कंगो, माली र सोमालियामा मात्र प्रहरी जाने छन् । तीन देशमा नेपाल प्रहरीका जम्मा आठ जना कार्यरत छन् ।
कुनै समय एकै पटक नेपाल प्रहरीबाट पाँच सय अधिकृतसम्म राष्ट्रसंघीय शान्ति मिसनमा जाने अवसर पाउँथे । पछिल्ला यो वर्ष यो क्रमश घटेको छ । प्रहरी जागिरको आकर्षक अवसर मानिने शान्ति मिसनमा अवसर घटेपछि यसको नकारात्मक असर संगठनमा पर्न सक्ने प्रहरी अधिकारीहरु बताउँछन् ।
शान्ति मिसनमा प्रहरीका अवसर घट्नुमा मुख्य दुई कारण छन् । पहिलो राष्ट्रसंघले नै विभिन्न शान्ति मिसनको संख्या घटाइरहेको छ । अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति भएपछि विगतमा अमेरिकाले राष्ट्रसंघलाई दिदै आएको सहयोग कटौती गरेकाले पनि शान्ति मिसनमा त्यसको असर परेको हो ।
दोस्रो कारण भनेको नेपालको कमजोर लबिङ र शान्ति मिसनका लागि आवश्यक बन्दोबस्तीका सामान खरिदमा हुने अपारदर्शीता हो । राष्ट्रसंघले सामान तयारी गरे चार वर्षअघि नै नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीलाई १/१ वटा एफपियु थप्ने आश्वासन दिएको थियो । तर, पर्याप्त सामान किन्न नसक्दा मिसन गुमेको प्रहरी अधिकारीहरु बताउँछन् ।
पछिल्लो समय अफ्रिकी देशहरुमा फ्रेन्च भाषा बोल्ने अफ्रिकी देशहरुमा शान्ति मिसन अन्र्तगत पठाउन फ्रेन्स भाषा सिकेको हुनुपर्छ । फ्रेन्च भाषाको ज्ञान नभएकाले पनि नेपाली सुरक्षाकर्मीलाई राष्ट्रसंघमा अवसर कम हुँदै गएको प्रहरीको यूएन शाखामा कार्यरत एक प्रहरी अधिकृत बताउँछन् । नेपाल प्रहरी सन् १९९२ बाट राष्ट्रसंघीय शान्ति मिसनमा खटिन थालेको हो ।
सुडानमा कार्यरत नेपाली सेना र सशस्त्र प्रहरीका केही अधिकृत पनि फर्कदैछन् ।
सशस्त्र प्रहरीको दक्षिण सुडानमा दुई वटा एफपियु छन् । त्यो पनि आगामी वर्ष बन्द हुने सम्भावना रहेको स्रोत बताउँछ ।
