नेकपा एसले जिम्मा दिए एक वर्षमै काँग्रेसलाई टक्कर दिने बनाउँछु

पार्टी एकता राष्ट्रिय अभियान सञ्चालन गर्दै आएका पूर्वउपप्रधानमन्त्री एवं एमालेका पूर्व वरिष्ठ उपाध्यक्ष वामदेव गौतम माधवकुमार नेपाल नेतृत्वको नेकपा (एकीकृत समाजवादी) पार्टीमा आबद्ध हुने तरखरमा छन् । नेपाल र झलनाथ खनालपछिको तेस्रो वरियता दिन एकीकृत समाजवादी तयार देखिएको छ । हाल एकीकृत समाजवादीमा अध्यक्ष पूर्वप्रधानमन्त्री नेपाल छन् भने दोस्रो वरियतामा पूर्वप्रधानमन्त्री खनाल छन् । गौतम एमालेको दुई कार्यकाल र एमाले–माओवादी एकताबाट बनेको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) मा पनि उपाध्यक्ष थिए ।

एमालेबाट राजीनामा दिएर गौतमले पार्टी एकता राष्ट्रिय अभियान सञ्चालन गर्दै आएका छन् । तर, पछिल्लो समय गौतम एकीकृत समाजवादीमा आबद्ध भएर अभियानलाई अगाडि बढाउने सोचमा पुगेका छन् । एकीकृत समाजवादीसँग पार्टी एकताका लागि गौतमले तीन सदस्यीय वार्ता समितिसमेत गठन गरेका छन् ।

अभियानका महासचिव डिबी कार्कीको नेतृत्वमा सचिव भगवती विष्ट र स्थायी समिति सदस्य लोकनाथ धमला वार्ता टोलीमा छन् । तर, एकीकृत समाजवादीले वार्ता समिति नबनाएका कारण औपचारिक रुपमा वार्ताटोलीले काम अघि बढाउन पाएको छैन ।

एकीकृत समाजवादीको केन्द्रीय कमिटी ३४४ सदस्यीय छ । अभियानमा उपाध्यक्ष सात, महासचिव एक, उपमहासचिव एक, सचिव एक, कोषाध्यक्षसहित केन्द्रीय कमिटी ८९ सदस्यीय छ । अन्य सदस्यहरूलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने चुनौती छ ।

एकीकृत समाजवादीसँगको एकता प्रयास, एमाले र माओवादीसँग एकताको सम्भावना, कम्युनिष्ट पार्टीको भविष्यलगायतका विषयमा पार्टी एकता राष्ट्रिय अभियानका अध्यक्ष वामदेव गौतमसँग दृष्टिले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश ।

माधवकुमार नेपाल नेतृत्वको एकीकृत समाजवादीसँग तपाईँको नेतृत्वको ‘पार्टी एकता राष्ट्रिय अभियान’ कहिले एकता हुन्छ ?
हामीले विभिन्न दलहरूसँग वार्ता, छलफल गरेका छौँ । जहिलेदेखि एकीकृत समाजवादी बन्यो, त्यसबेलादेखि जाने भन्दाभन्दा उहाँहरूले आलटाल गर्दै आउनुभएको थियो । यसपटक अलि ठोस रुपमा केही गर्न सकिन्छ कि भनेर लागेका छौँ । अब हेरौँ के हुन्छ ।

नेकपा (एमाले), नेकपा (माओवादी केन्द्र), एकीकृत समाजवादी सबै एक ठाउँमा उभिनुपर्छ भन्ने ‘पार्टी एकता राष्ट्रिय अभियान’को उद्देश्य एकीकृत समाजवादीसँग एकता गरेर पुरा हुन्छ त ?
हाम्रो त्यो मान्यता छँदैछ । एकीकृत समाजवादीमा गएपछि एमाले र माओवादीसँग एकता गर्ने हो । पहिले एमाले, माओवादी र एकीकृत समाजवादीलाई एक ठाउँमा ल्याउने हो । त्यसपछि हामी अगाडि बढ्छौँ । विप्लव, मोहन वैद्य, मोहनविक्रम सिंहदेखि सानातिना सबै कम्युनिष्ट पार्टीलाई बलुटेर वृहत कम्युनिष्ट पार्टी निर्माण गर्ने हाम्रो उद्देश्य हो । त्यसका लागि समय लाग्ला तर कम्युनिष्ट पार्टीहरू एक ठाउँमा नआई धर छैन ।

एकीकृत समाजवादीमा तपाईँहरू कहिलेसम्म जानु हुन्छ ?
कुरा हुँदै छ । कुरा टुंगिन लाग्छ होला १०/१५ दिन अझै ।

अब मिल्न बाँकी एजेन्डा के छ ?
हाम्रा साथीहरू कति जना राख्ने, कुन ठाउँमा राख्ने, के जिम्मेवारी दिने भन्ने एजेन्डा एकातिर भयो । त्यसको पनि चाँडै टुंगो लगाउनुप¥यो । त्यसो त हामीले त्यतिबेलै एकीकृत समाजवादीसँग एकता गर्ने भनेर निर्णय गरेका हौँ । तर, उहाँहरूले त्यतिबेला वास्ता गर्नुभएन । उहाँहरूले १०औँ महाधिवेशन गर्नुभयो । हामीलाई सामेल गर्नुभएन । हामीलाई महाधिवेशनपछि एकता गर्ने भन्नुभयो । एकले अर्कालाई हराउने कुरा महाधिवेशनमा भए । तै पनि हामी जान्छौँ भनेर दुई÷चार पटक छलफल ग¥यौँ । अस्ति माधवकुमार नेपाल आफैँ आउनुभयो । उहाँले अरूअरू कुरा गर्नुभयो । तर, पार्टी एकताको विषयमा उहाँ चुप बस्नुभयो ।

पार्टी एकताको विषयमा नेपाल चुप बस्नुको कारण के होला ?
मैले भने–वामदेव आएर यसो गर्छ, उसो गर्छ भन्ने तपाईँलाई शंका लागेको छ । तपाईँ ढुक्क हुनुस् । म त्यस्तो कहिल्यै पनि गर्दिनँ । जसले मलाई संरक्षण गर्छ, त्यसलाई नै उखेलेर फ्याल्ने काम मैले गर्दिनँ । बोक्न सकिँदैन भने विद्रोह गरेर हिँड्ने गरिएकै छ । पुष्पलाल श्रेष्ठसँग पनि विद्रोह गरियो । अर्कोसँग पनि विद्रोह गरियो । नेकपा एमालेमै विद्रोह गरेर अलग भइयो । तर, सँगै बस्दाखेरी आफ्नो कमरेडलाई अन्तर्घात गरेर म चल्दैन, तपाईँ ढुक्क हुनुस् ।

तपाईँले आश्वस्त पारेपछि उहाँले के भन्नुभयो त ?
मैले प्रस्ट रूपमा कुरा राखिदिएँ । तर, त्यो विषयमा उहाँ बोल्नुभएन ।

त्यसो भए नेपाल तपाईँको निवासमा किन जानुभएको रहेछ ?
माधव नेपालसहितका साथीहरू आउनुभएको थियो । अनेक सवालमा कुरा भए । कुराकानीको क्रममा उहाँले ‘दुई–दुई जनाको वार्ता टोली बनाउनुप¥यो’ भन्नुभयो । मैले दुईजनाको वार्ता टोली बनाइदिएँ । होइन, तीनजनाको वार्ता टोली बनाउने रे भनेपछि लौ हुन्छ त्यसो भए भनेर मैले तीनजनाको वार्ता टोली बनाइदिएँ । महासचिव डीबी कार्की, सचिव भगवती चौधरी र स्थायी समिति सदस्य लोकराज धमला वार्ता टोलीमा हुनुहुन्छ । उतातिर वार्ता टोली बन्दै बन्दैन ।

भनेपछि अहिले सम्वादहिनताको अवस्था हो ?
पछि, दुईजना होइन, एकजना आउनुस् भन्नुभएछ । अनि वार्ता टोलीबाट एकजना साथी जानुभयो । के के कुरा गर्ने हो भन्दा उहाँहरूले भन्नुभएछ– हाम्रो यहाँ सबै चीज सकिएको छ । अस्ति भर्खर महाधिवेशन गरियो, केन्द्रीय कमिटी र पदाधिकारी चयन गरियो । सबै नेताको जिम्मेवारी बाँडफाँड गरिसकिएको छ । कहिकतै खाली छैन । वामदेव आउने नेता हुने, अफिसमा बस्ने, माधव नेपालसँगै भाषण गर्न जाने, एक्लै जानुपर्छ भने पनि जाने गरी अहिले अगाडि बढौँ । एकता अभियानका अरू सबैको पनि वामदेवको जस्तै हुन्छ । काम गर्ने भनेको त केही पनि छैन । इन्चार्ज नै कति धेरै । कुनै ठाउँमा त सात जनासम्म एउटै जिम्मेवारी छन् रे । म त दङदास परेर बसेको छु ।

जे भएपनि तपाईँ एकीकृत समाजवादीमा जान चाहिँ तयार हो ?
मलाई लगेर सबै मिलाउ भनेर एक पटक उथलपुथल गरेर मिलाउने जिम्मा दिने हो भने मैले मिलाइदिन्थे । उथलपुथल गर्ने बितिक्कै अहिले त सत्ता खोज्न आयो भन्छन भनेर एकथरी आइहाल्छन । गति ल्याउनका निम्ति जमेको पानीमा ढुंगा हान्नुपर्छ । त्यसपछि बल्ल तरङ्ग आउँछ । गति नै नल्याउने हो भने त केही नगरी चुप बसे भइहाल्यो नि, पार्टी किन खोल्नुप¥यो ?

तपाईंलाई फेरि एक पटक पार्टी सशक्त बनाउन सक्छु भन्ने आत्मविश्वास छ ?
एकता अभियान चलाउन मैले अहिले सक्दिनँ । पैसा पनि चाहिन्छ । कार्यकर्ता पनि चाहिन्छन् । मलाई पैसाको सपोर्ट हुने बितिक्कै मैले उत्पात गराइदिहाल्छु । त्यो सपोर्ट मसँग अहिले छैन । एकीकृत समाजवादीमा गएर ‘लौ काम कसरी गर्ने हो, एमालेको टक्करमा, कांग्रेसको टक्करमा लैजाउ’ भन्ने हो भने मैले एक वर्षमा कांग्रेसको टक्करमा लैजाने अवस्था सिर्जना गर्छु ।

एमाले, माओवादीलाई पनि एकतामा ल्याउने भन्नुभयो । तर, एमालेले त भीम रावललाई पार्टीबाटै निष्कासन गरिदियो । बिन्दा पाण्डे, उषाकिरण तिम्सेनालाई प्रश्न गरेकै कारण निलम्बन गरिदियो । एकताको सम्भावना छ र ?
माक्र्सवादी दर्शनले के भन्छ भने–फरक विचार राख्नेहरू भएनन् भने कम्युनिष्ट पार्टी समाप्त हुन्छ । कम्युनिष्ट पार्टी बाँच्नको निम्ति, लामो समयसम्म नफुटिकन सशक्त रुपमा अगाडि बढ्नको निम्ति त्यो पार्टीभित्र फरक फरक विचारहरू एकतावद्ध भएर रहने स्थिति सिर्जना हुनुपर्छ । एउटै विषयमा पनि टुंगो लगाउनुभन्दा पहिले छलफल गरेर निर्णय गर्नुपर्छ । निर्णय गर्नका निम्ति दुई घण्टाको समय छ भने, डेढ घण्टा सबैको विचार बुझ्ने, यसमा खण्डनमण्डन गर्नुस् भन्नुपर्छ । सबैले समर्थन गर्ने होइन, आलोचना पनि गर्न सक्छन् । एक कोणबाट समर्थन र अर्को कोणबाट विरोध हुन सक्छ । त्यसरी गरिएको छलफलबाट सही निष्कर्ष निस्किन्छ । एमालेमा आलोचना गर्नेको सङ्ख्या जम्मा तीनजना रहेछ । अरू सबैले समर्थन गरेका रहेछन् ।

तीनजनालाई बोलाएर कमरेड यस्तो यस्तो बनाउन खोजेको, तपाईँहरूको विचार सुरक्षित रहन्छ भन्नुपर्ने ठाउँमा अरू कसैले नभन्दा तीनजनाले औलो उठाए । केपी कमरेडले यो बुझ्नुप¥यो कि मेरो पार्टीभित्र मलाई टक्कर दिन सक्ने क्षमता भएका तीनजना नेता रहेछन् । उहाँले त उल्टै कारबाही गरिदिनुभएछ । एकजनालाई त निष्कासन नै गरिदिनुभएछ । त्यो कम्युनिष्ट पार्टीको तरिका होइन । कम्युनिष्ट पार्टीले जहिले पनि फरक विचारलाई सम्मान गर्छ । समर्थन र विरोधको संघर्षबाट नयाँ निष्कर्ष निस्कन्छ । त्यो सही हुन्छ । गौतम बुद्धले पनि त्यही भनेको हो । माक्र्स, एंगल्स, लेनिन, माओले पनि त्यही भनेको हो । अन्तरपार्टी संघर्ष कम्युनिष्ट पार्टीको मूल तत्व हो । पार्टीव्यापी रुपमा फरक विचारमा व्यापक छलफल हुनुपर्छ । त्यसले पार्टी झन् बलियो हुन्छ ।

जननेता मदन भण्डारीले प्रतिवादन गरेको जनताको बहुदलीय जनवादलाई मार्गदर्शक सिद्धान्त मान्ने भन्ने पार्टी नै फरक विचारको सम्मान नगर्ने स्थितिमा कसरी पुग्यो ?
अहिले एमालेमा ओलीसित काँधमा काँध जोडेर हिँड्ने कोही छैनन् । ‘यस्तो गर्नु हुन्न नि कमरेड’ भनेर आँट गर्ने मान्छे पनि छैन । ‘यो निर्णय सैद्धान्तिक भएन, यसले पार्टीलाई नोक्सान पु¥याउँछ’ भन्ने पनि मान्छे छैन । खुसुक्क कानमा यस्तो गर्नु हुन्न भन्ने मान्छे पनि छैन । त्यही कारण एमालेमा अहिलेको स्थिति आएको हो ।

यही पाराले मिसन ८४ मा एमालेको हालत के होला ?
मिसन ८४ अगाडि नै म त सबैलाई मिलाउने प्रयासमा छु । म कसैलाई नमस्कार गर्छु, कसैको खुट्टा समाउछु, कसैसँग रुन्छु, कसैलाई के गर्छु । हामीले कम्युनिष्ट पार्टीलाई जिन्दगी दिएका छौँ । सबैलाई फकाएर एक ठाउँमा ल्याउने हो । प्रतिशोध साँध्ने होइन । मिसन ८४ सम्म सबै कम्युनिष्ट दलहरू मिल्नुको विकल्प म देख्दिनँ ।

कम्युनिष्टहरू एक ठाउँमा आउने स्थिति ८४ अघि नै बन्छ त ?
आउँछ, आउँछ । एक दिन मरिन्छ, मरिन्छ । एकदिन मरे पनि हामीजस्तै अरू जन्मिन्छन् । माक्र्सले भनेका छन्, कम्युनिष्ट पार्टी वर्गीय पार्टी हो । पुँजीवादी पार्टी पनि वर्गीय नै हो । वर्गभन्दा बाहिर जबसम्म मानवजाति विकसित हुँदैन, त्यसबेलासम्म वर्गको आधारमा अन्तरसंघर्ष चलिरहेको हुन्छ । पुँजीपति वर्गको एउटा पार्टी र श्रमजीवि वर्गको अर्को पार्टी भइरहन्छ । हाम्रोमा ती दुई किसिमको पार्टी भनेको एउटा कम्युनिष्ट, अर्को कांग्रेस पार्टी हो । अनि कम्युनिष्ट पार्टी सबै नमिली एउटै कम्युनिष्ट पार्टी बन्छ त ? फुटेको छ, टुक्राटुक्रा भएको छ, यताउता भएको छ । त्यो त सबैले स्वीकार गर्नुपर्छ । सबैलाई मिलाएर हामी जाने भन्नुपर्छ । मिल्नै नसक्ने, सिद्धान्त पनि फरक छ, अहिले पनि फौज बनाउने अनि लडाईं लड्ने कसैले भन्छ भने त्यसलाई चाहिँ छाडिदिने हो । अहिले राष्ट्रको ऐन, कानुन, संविधान मानेर बहुदलीय प्रतिस्पर्धाको राजनीतिक प्रणाली अवलम्बन गरेर समाजवाद पनि निर्माण गर्ने र राज्य पनि सञ्चालन गर्ने गरी अगाडि जाने पार्टी हो मदन भण्डारीले स्थापना गरेको पार्टी । हामी त्यसरी जानुको विकल्प छैन ।

एमाले अध्यक्ष केपी ओली र माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’सँग पनि तपाईँको वार्ता, छलफल भइरहेको छ ?
विभिन्न चरणमा छलफल भइरहेको छ । केही साथीहरूले एमालेसँग पनि छलफल गरिराख्नुभएको छ । केहीले माओवादीसँग छलफल गरिराख्नुभएको छ । कतिपय साथीले विप्लवसँग, कतिपयले रास्वपा, जसपासँग छलफल गरिरहनुभएको छ । धेरै ठाउँमा वार्ता, छलफल चलिराखेको छ ।

रास्वपा विचारमा त मिल्दैन नि ?
तपाईंहरूसँग जल्दाबल्दा मानिस छन् । हामीसँग दर्शन छ । ल आउनुस्, यही दर्शनभित्र बसेर समृद्धि कायम गर्ने गरी अगाडि बढ्नुस्, हामी साथ दिन्छौँ भनेर भन्न किन नसकिने र ? राजावादीबाहेक सबैसित मिलेर जाऔँ भन्न सकिन्छ । कम्युनिष्ट पार्टीको झन्डा हँसिया हथौडाभित्र जो कोही आउँछ भने हामीले स्वागत गरेर अगाडि बढ्नुपर्छ ।

एकता अभियानको तर्फबाट अन्तिममा के आह्वान छ ?
सुरुदेखि अहिलेसम्म आह्वानै आह्वान छ । सारा सबै तयार होऔँ, एउटै कम्युनिष्ट पार्टी, एउटै झन्डा फहराउँदै जाने हो । २० वर्षमा नेपाललाई युरोप–अमेरिकाको दाँजोमा पु¥याउन सकिन्छ । त्यो पनि पुँजीवादबाट होइन, समाजवाद कायम गरेर । हाम्रो आह्वान यही हो, यसैको निम्ति सबै आ–आफ्नो स्थानबाट आजैदेखि लाग्नुपर्छ ।