दुईतिहाइको सरकारले किन गर्न सकेन गभर्नर नियुक्ति ?

काठमाडौं । दुईतिहाइको दुहाइदिने सरकार नेपाल राष्ट्र बैंकको गभर्नर नियुक्तिमा असफल भएको छ । इतिहासमै पहिलो पटक निमित्तको भरमा राष्ट्रबैक चलेको छ । एक सातादेखि गभर्नर नियुक्ति हुन नसक्दा बिचौलियाहरूले चलखेल गर्ने मौका पाइरहेका रहेका छन् ।

नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापाले राष्ट्र बैंकको गभर्नर नियुक्तिमा बिचौलिया हाबी भएकाले समयमा गभर्नर नियुक्त हुन नसकेको बताएका छन् । अर्कोतर्फ राष्ट्र बैकका पूर्वगभर्नर दीपेन्द्रबहादुर क्षेत्रीले गभर्नर नियुक्तिमा पैसाको ठूलो चलखेल रहेको सुन्नमा आएको भन्दै त्यस्तो नहोस भन्ने कामना गरेका छन् । गभर्नर नियुक्तिको विषयलाई लिएर बजारमा विभिन्न तर्क र विचार प्रकट भएका छन् ।

महाप्रसाद अधिकारी गत चैत २२ गते शुक्रबार आफ्नो ५ वर्षीय कार्यकाल सकेर बिदा भए । उनी विदा भएपछि डेपुटी गभर्नर रहेका निलम ढुंगाना र गुणाखर भट्टले आ–आफ्नै दावी पेश गरेका छन् । अहिले निलम ढुंगाना निमित्त गभर्नर भएकी छिन् । उता भट्टले पनि कांग्रेस पार्टीभित्र आफ्नो पहुँच बढाएका छन् । विनोद चौधरी आफ्नो अपराध छोप्न ज्ञानेन्द्र ढुंगाना बोकेर हिडेका छन् ।

सरकारले गभर्नर नियुक्तिमा क्षमताभन्दा पनि आफ्ना पकेट र रुचिका मान्छेलाई नियुक्ति गर्न चाहिरहेको छ । गभर्नर नियुक्तिको मुखैमा सरकारले अर्थ मन्त्रालयसम्बद्ध सार्वजनिक निकायको पदाधिकारी तथा सदस्य नियुक्तिसम्बन्धी मापदण्ड संशोधन गरेपछि त्यसविरुद्ध सर्वोच्च अदालतमा रिट दायर भएको छ । गत २७ फागुनमा सरकारले मागदण्ड संशोधन गर्दै अर्थमन्त्रालय सम्बद्ध सार्वजनिक निकायको पदाधिकारी तथा सदस्य नियुक्तीको मापदण्ड संशोधन गर्दै ६५ वर्षको उमेहद खारेज गरेको थियो ।

मापदण्डमा पदाधिकारीको लागि ३० वर्ष उमेर पुरा भई ६५ वर्ष ननाघेको र सदस्यको हकमा ३५ वर्ष पुरा भई ६५ वर्ष ननाघेको हुनुपर्ने व्यवस्था थियो । उक्त उमेरहद सम्बन्धी व्यवस्था खारेज गरेसँगै त्यसविरुद्ध सर्वोच्चमा रिट दर्ता भएको हो । अधिवक्ताद्धय विशाल थापा र प्रतिभा उप्रेतीले गत शुक्रबार नै सर्वोच्चमा रिट निवेदन दिएपनि आइतबार मात्रै दर्ता भएको थियो ।

कसको स्वार्थका लागि मापदण्ड खारेजी गरियो भन्ने प्रश्नको उत्तर अहिले कसैले दिन नसक्ने भएपनि सरकारले चाहेको व्यक्ति नियुक्तिका लागि मापदण्ड खारेजी गरेको प्रष्ट हुन्छ । विभिन्न व्यापारिक समूह र बिचौलियाहरू आफुनिकट व्यक्तिलाई गभर्नर बनाउन दौडधूपमा लागेको बेला मापदण्ड नै परिवर्तन भएको थियो ।

राष्ट्र बैंकको गभर्नरको लागि दौडमा रहेका पूर्वमुख्यसचिव राजेन्द्र किशोर क्षेत्री र डा. रविन्द्र पाण्डे दुवै ६५ वर्ष नाघिसकेका व्यक्ति हुन् । गभर्नरका लागि ज्ञानेन्द्र ढुंगाना, गुणाकर भट्ट, नीलम ढुंगाना र डा. प्रकाश श्रेष्ठ दौडमा छन् । सत्तारुढ दल नेपाली कांग्रेस र एमालेभित्र गभर्नर नियुक्तिमा सक्षम व्यक्तिलाई ल्याउन तिव्र दबाव छ । उता विचौलियाका मास्टरमाइण्ड रहेका दीपक भट्टले पनि व्यापारी अनुकुलको गभर्नर नियुक्तिका लागि चलखेल गरिरहका छन् ।

गभर्नर सिफारिस गर्न उपप्रधानमन्त्री तथा अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलको संयोजकत्वमा पूर्वगभर्नर विजयनाथ भट्टराई र अर्थविद् डा. विश्व पौडेल सदस्य रहेको सिफारिस समिति बनेको छ । सत्तारुढ प्रमुख दलका शीर्ष नेताबीच राष्ट्र बैंक भित्रैबाट गभर्नर बनाउने कुरामा सैद्धान्तिक सहमति बनिसकेको भएपनि त्यो सार्वजनिक भएको छैन ।

प्रधानमन्त्री केपी ओली थाइल्याण्ड भ्रमणबाट फर्केपछि नयाँ गभर्नर नियुक्ति हुने अपेक्षा गरिएको भएपनि अन्तिममा निलम ढुंगानालाई निमित्तको जिम्मेवारी दिएर केही दिनका लागि टारिएको छ । तर, अहिलेसम्म गभर्नर नियुक्ति नहुुनुले सरकारको अक्षमता प्रष्ट भएको छ ।