काठमाडौँ । नेपाल संगीत तथा नाट्य प्रज्ञा-प्रतिष्ठानको संगीत विभागले आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ को वार्षिक कार्ययोजना सार्वजनिक गरेको छ ।विभागका प्रमुख प्राज्ञ अशोककुमार राईले आ.व. २०७८/०७९ मा आफूले नेतृत्व गरेको संगीत विभागबाट चारवटा विशेष महत्वका कार्यक्रमहरू सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिइएको बताए ।
प्राज्ञ राईका अनुसार यस वर्ष मुलुकका सात मध्ये चार प्रदेशका आठ स्थानमा नेपाली मौलिक लोकबाजाहरू वाद्यवादनसम्बन्धी प्रशिक्षण सञ्चालन गरिने छ । दक्ष लोकबाजा वाद्यवादक तयार गर्ने उद्देश्यले पहिलो चरणमा सञ्चालन गरिने यो प्रशिक्षणमा प्रशिक्षार्थीलाई पूर्वीय तथा पाश्चात्य सङ्गीतको सैद्धान्तिक ज्ञान दिनुका साथै सम्बन्धित बाजाहरूको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि, धार्मिक तथा सांस्कृतिक महत्वका बारेमा समेत ज्ञान प्रदान गरिने छ ।
बाजा बनाउने प्रविधिका साथै व्यवसायिक वाद्यवादक हुनका लागि चाहिने आधारभूत ज्ञान पनि दिइने छ । यस योजनाअन्र्तगत यस वर्ष सनाई, सारङ्गी, मुर्चुङ्गा, बिनायो, पियुङ, टुङ्ना, डम्फु, धिमे, च्याब्रुङ, राई ढोल, धिमाल ढोल, मादल, बाँसुरी र ढोलक वाद्यवादनसम्बन्धी प्रशिक्षण चलाइने छ ।
यसै गरी गण्डकी प्रदेशमा रहेका गन्धर्व समुदायका धार्मिक तथा विभिन्न संस्कार–संस्कृतिमा बजाइने धुनहरूको सङ्कलन तथा रेकर्डिङ गरी अभिलेख राखिनेछ । सोको पृष्ठभूमिसहित बृत्तचित्रसमेत बनाइने छ । यसरी नै लुम्बिनी प्रदेशमा रहेका मौलिक लोकबाजाहरूका इतिहास, परम्परा र ती बाजा बजाउने सम्बन्धित जाति तथा समुदायका धार्मिक तथा सांस्कृतिक पक्षका साथै हालको अवस्थाको समेत चित्रण गरिने छ ।
यसै गरी लिम्बू जातिमा प्रचलित एकराते तङ्सिङ र राई समुदायको मृत्युु संस्कारसँग सम्बन्धित मुन्धुमी सङ्गीतको अभिलेखीकरण गरिने छ । विशिष्ट सांस्कृतिक सम्पदाका रूपमा रहेका यी परम्परगात लोकसङ्गीत, लोकधुन तथा लोकबाजाहरूको अध्ययन, अनुसन्धान, सङ्कलन तथा प्रशिक्षणले सम्बन्धित विधा तथा क्षेत्रको संरक्षण, सम्वद्र्धन र व्यवसायीकरण गर्नमा सहयोग पुग्ने छ ।
प्राज्ञ राईले भने, ‘चालू आ.व.मा नेपाली मौलिक लोकबाजासम्बन्धी पाठ्य सामग्री तयारीको काम अन्तिम चरणमा पुगिसकेको छ । हामी सोही पाठ्य पुस्तकका आधारमा वाद्यवादन प्रशिक्षण योजनालाई अगाडि बढाउने छौँ ।’ साथै प्रतिष्ठानको आफ्नै प्रशासनिक भवन निर्माण कार्य थालनी भएको पनि जानकारी गराए ।
